Додситонии кулли Ӯзбекистон ба санҷиши қонуншиканиҳои вобаста ба бад шудани сифати ҳаво дар Тошканд оғоз кард. Ин масъала пас аз нашри маълумот дар шабакаҳои иҷтимоӣ, ки пойтахт дар сафи аввали рӯйхати шаҳрҳо бо сатҳи баланди ифлосшавӣ қарор гирифт, таваҷҷуҳи бештарро ба миён овард.
Дар Душанбе низ сатҳи ифлосшавии ҳаво маъмулан баланд боқӣ мемонад. Мақомот дар мо барои коҳиш додани партовҳои зараровар ба атмосфера чӣ тадбирҳо рӯйи даст мегиранд?
Якуним ҳазор қонуншиканӣ дар ним сол
Тибқи маълумоти Кумитаи ҳифзи муҳити зист, дар нимсолаи аввали соли ҷорӣ дар Тоҷикистон 1548 ҳолати қонуншиканӣ дар соҳаи ҳифзи ҳавои атмосферӣ ва 542 ҳолати номувофиқ будан ба талаботи ташхиси давлатии экологӣ ошкор шудааст. Мақомоти давлатӣ санҷишҳо гузаронида, баҳри беҳбуди вазъи экологӣ дар кишвар тадбирҳо меандешанд.
Дар доираи чорабиниҳо оид ба ҳифзи ҳавои атмосферӣ, Кумитаи ҳифзи муҳити зист дар ҳамдастӣ бо дигар ниҳодҳо як қатор корхонаҳоро мавриди санҷиш қарор додааст. Дар се корхонаи бузурги истеҳсолӣ партовҳои аз меъёр зиёд ошкор шуданд. Гунаҳкорон дар қонуншиканӣ ба ҷавобгарии маъмурӣ ҷалб шуда, ба корхонаҳо ҷиҳати бартараф намудани қонуншиканиҳо дастурҳо дода шудаанд, ки иҷрои онҳо таҳти назорат қарор дорад.
Оё ин чораҳо кумак мекунанд?
Аз ҷумлаи дигар тадбирҳо метавон ба гузаронидани рейдҳои муштарак бо иштироки нозирони Кумита ва кормандони ВКД дар роҳҳои шаҳру ноҳияҳо барои пешгирии партоби моддаҳои ифлоскунанда аз тарафи воситаҳои нақлиёт ишора кард.
Ҳоло назорат аз болои сӯзондани партов ва ахлот, хусусан дар мавсими тирамоҳ, тақвият ёфтааст. Барои баланд бардоштани сатҳи огаҳии экологӣ байни аҳолӣ корҳои фаҳмондадиҳӣ анҷом дода мешавад.
Корхонаҳое, ки бо ангишт кор мекунанд, аллакай партоби моддаҳои зарарнокро ба ҳаво коҳиш додаанд. Барои риоя накардани меъёрҳои муқарраршуда аз 100 то 200 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ҷарима пешбинӣ шудааст. Ҳамчунин барои сӯзондани баргҳо ва партовҳо низ аз 10 то 20 нишондиҳанда ҷарима ситонида мешавад.
Ғайр аз ин, пешниҳод нашудани ҳисоботи ҳатмии оморӣ, надоштани иҷозатнома барои партоби моддаҳои ифлоскунанда ва иҷро накардани вазифаҳо дар соҳаи муҳофизати ҳавои атмосфера ҳуқуқвайронкунии ҷиддӣ шуморида шуда, барои онҳо ҷазоҳои сахт пешбинӣ шудааст.
Аммо як назари умумӣ вуҷуд дорад, ки ҷаримаҳо барои вайрон кардани қоидаҳои экологӣ бояд зиёд шаванд, зеро қонуншиканиҳо дар ин соҳа кам нашуда, аз ҷаримаҳо касе ҳарос надорад.
Талошҳо баҳри пешгирии қонуншиканиҳо дар соҳаи экология
Баҳри коҳиши қонуншиканиҳо, Раёсати назорати давлатӣ оид ба истифода ва ҳифзи ҳавои атмосфера бо аҳолӣ ва корхонаҳо доимо чорабиниҳои иттилоотӣ мегузаронад. Аз тадбирҳое, ки ба ин мақсад равона шудаанд, метавон ишора кард ба:
- фаъолияти шарҳу тавзеҳ тавассути воситаҳои ахбори омма;
- нашри мақолаҳо дар ин мавзуъ дар рӯзномаву маҷаллаҳо, ки ба баланд бардоштани огоҳии аҳолӣ дар бораи зарари ифлосшавӣ ва роҳҳои пешгирии он равона шудаанд.
Агар дар корхонаҳо қонуншиканиҳо ба қайд гирифта шаванд, бо ишора ба мушкилоти ошкоршуда санадҳои расмӣ таҳия мешаванд, бо талаби ҳатмии ислоҳи камбудиҳо фармонҳо содир мешаванд, ки аз тавсияҳои мушаххас ва роҳҳои бартараф кардани қонуншиканиҳо иборатанд.
Пайгирии доимӣ, ки ҳам назорат ва ҳам баланд бардоштани сатҳи огоҳиро дар бар мегирад, ба баланд бардоштани масъулияти экологӣ байни корхонаҳо ва аҳолӣ мусоидат мекунад.
Барои расидан ба ҳадафи умумӣ – тоза нигоҳ доштани ҳавои атмосфера рушди ҳамкорӣ байни сохторҳои давлатӣ, соҳибкорон ва ҷомеа муҳим дониста мешавад.
Санҷишҳо ва мониторинг
Корхонаҳои бузурги ҷумҳурӣ бо мақсади мониторинг (пайгирӣ)-и сифати ҳавои атмосфера ҳамасола санҷида мешаванд. Дар ҳамаи манбаъҳои партов таҷҳизоти ҳавософкун (кондитсионер) насб шудааст, ки ба нигаҳдории миқдори партобҳо дар чаҳорчӯби лимитҳои муқарраршуда имкон медиҳад.
Назорати ҳарсола ва таъмин намудани корхонаҳо бо технологияҳои муосири коркард ва рафъи партовҳо аз иқдомҳои муҳими кам кардани сатҳи олудашавии ҳаво шуморида мешаванд. Ин тадбирҳо аз омодагии давлат барои кор дар самти ҳифзи тозагии муҳити зист ва беҳбуди сифати зиндагии аҳолӣ гувоҳӣ медиҳанд.
Нақлиёт – манбаи асосии ифлосшавии ҳаво
Масъалаи сифати ҳавои атмосфера дар Тоҷикистон, махсусан барои шаҳрҳои бузург, ҳамчунон муҳим боқӣ мемонад. Манбаи асосии олудашавии ҳаво дар Душанбе нақлиёт мебошад. Барои кам кардани таъсири манфии нақлиёт ба экология, дар ҷумҳурӣ тадбирҳои зерин амалӣ мешаванд:
- Ворид кардани электромобилҳо (мошинҳои барқӣ), ки ба атмосфера зарар намерасонанд. Барои ҳавасманд сохтан, воридоти онҳо аз боҷи гумрукӣ озод аст.
- Манъи истифодаи воситаҳои нақлиёт, ки то соли 2013 истеҳсол шудаанд. Ин ба коҳиши партови моддаҳои зараровар ба ҳаво имкон медиҳад.
Ҳамасола дар Тоҷикистон дар ҳамдастӣ бо ВКД амалиёти «Ҳавои тоза» гузаронида мешавад. Ҳадафи амалиёт – назорат аз болои иҷрои меъёрҳои экологӣ ва коҳиш додани сатҳи олудашавии ҳавои атмосфера мебошад.
Барои беҳтар кардани вазъи экологӣ рушди инфрасохтор барои мошинҳои барқӣ ва назорати қатъии ҳолати нақлиёт дар роҳҳо нақши калидӣ доранд.
Руcский