Душанбе. 20-уми май. «Азия-Плюс» — | Тоҷикистон дар роҳи таъсиси судҳои оилавӣ, ки бояд маҷмӯъан масоили марбут ба муносибатҳои ҳуқуқии оилавӣ ва ҳифзи манфиатҳои кӯдаконро ҳал созад,  қадамҳои аввалин мегузорад.

Чӣ тавре ки ба ОИ «Азия-Плюс» ҳуқуқшиноси Маркази дифоъ аз ҳуқуқи инсон Нодира Абдуллоева хабар дод, солҳои ахир дар ҷомеаи Тоҷикистон дар муносибатҳои оилавӣ тағйироти ҷиддӣ рӯйи кор омад, ки он зарурати масъалаи таъсиси судҳои оилавиро ба миён овард. «Феълан шумори зиёди шаҳрвандони кишвар бидуни қайди расмӣ ва тибқи таомули мусулмонӣ ақди никоҳ мебанданд ва ҳамчунин шумори ҳодисаҳои бисёрзанӣ рӯ ба афзоиш аст. Дар ин замина норасоиҳои мавҷуда дар қонунгузорӣ шаклҳои нави муносибатҳои оилавиро ба инобат намегиранд ва ин омил ба афзоиши мушкилоти занон – зани дуввум ва сеюм боис мегардад, ки дар масоили таъмин бо манзил ва тақсими амвол беҳуқуқ мемонанд,», - мегӯяд ӯ.  

Бино ба маълумоти Маркази дифоъ аз ҳуқуқи инсон, омори судӣ бозгӯи он аст, ки шумори парвандаҳои марбут ба муносибатҳои ҳуқуқии оилавӣ сол то сол рӯ ба афзоиш мениҳад. «Агар дар соли 2004 шумори парвандаҳо оид ба ҷудошавии оилаҳо дар кишвар 2 ҳазору 120 ададро ташкил медод, пас соли 2009 шумори он то 4,5 ҳазор адад афзудааст. Оид ба масоили пардохти нафақапулӣ соли 2004-ум 987 парванда ва соли 2009-ум аллакай 1 ҳазору 793 парванда барррасӣ шудааст ва феълан боиси тааҷҷуб нест, ки парвандаҳо оид ба муносибатҳои ҳуқуқии оилавӣ барои судяҳо хеле зиёд шудааст», - изҳор медорад Абдуллоева.

Коршиносони соҳа мегӯянд, ки омилҳои дар боло зикршуда ба он боис гардиданд, ки дар Тоҷикистон масъалаи имкони таъсиси судҳои оилавӣ мавриди баррасӣ қарор гирад. Ҳамин тариқ, соли 2010 мутобиқи Барномаи ислоҳоти судиву ҳуқуқӣ ба Қонуни конститутсионӣ «Дар бораи судҳо» тагйироту илова ворид гардида, дар назди Суди Олии ҶТ ҳайати мушовара оид ба корҳои оилавӣ таъсис дода шуд.

Ба баҳсҳои оилавӣ чунин масоил дохил мешаванд: шароит ва тартиби бастани ақди никоҳ ё бекор кардани он, ҳифзи ҳуқуқҳои амволӣ ва ғайриамволии аъзои оила, масоили ба писархондӣ ё духтархондӣ қабул кардан, нигоҳубин ва ғамхорӣ, муайян кардани далелҳои дорои аҳаммияти ҳуқуқӣ ва марбут ба манфиатҳои шахсони ноболиғ, ҳамсарон ва аъзои оила (эътирофи шахси бедаракшуда, фавтида, коршоям ё корношоям будани шахс, маҷбурӣ ба беморхоан бистарӣ кардан ё баргузории ташхиси равонӣ ва иловаву тағийрот ба сабти асноди ҳолатҳои шаҳрвандӣ).

Ба қавли Абдуллоева, дар кишварҳое, ки судҳои оилавӣ мавҷуданд, ба интихоби чунин судяҳо талаботи махсус пешниход мегардад. Чунин судя бояд қобилияту малакаҳои равоншиносӣ ва таҷрибаи бойи касбӣ дошта, мунтазам аз санҷиш гузарад ва имтиҳоноти тахассусӣ супорад. Ба ғайр аз ин, мавҷудияти судҳои оилавӣ маъмулан пешниҳоди машваратҳо оид ба масъалаҳои ақди никоҳ ва оила, машваратҳои ройгон дар назди мақомоти судӣ ва ҳамчунин низоми хизматгузориҳои миёнаравиро низ таъмин месозад. «Айни замон дар баъзе судҳои шаҳри Хуҷанд таҷрибаи ба соҳае махсусгардонии судяҳо ва ба онҳо додани ваколатҳои баррасии парвандаҳои оилавӣ ҷой дорад, вале ба қавли адвокатҳо, ин тачрибаи озмоишӣ буда, алҳол ба ҳеҷ натиҷаи муассире наовардааст. Ин судяҳо парвандаҳои оилавиро дар қатори дигар парвандаҳо баррасӣ мекунанд ва то мавҷуд будани низоми тартиби оштишавии расмӣ ё набудани машваратҳо дар назди судҳо аз чунин судяҳо то кунун ҳеҷ талаботи муайяне тақозо карда намешавад», - афзуд Абдуллоева.