Лимон (лимӯ)-и Тоҷикистон устуворона ҷойгоҳи худро дар бозорҳои байналмилалӣ касб мекунад. Сарфи назар аз каме коҳиш ёфтани ҳаҷми таъминот, ба лимӯҳои Тоҷикистон дар Қазоқистон, Русия ва Беларус талабот зиёд аст.

Рушди технологияҳои гармхонаӣ, ҷорӣ намудани навъҳои нав ва дастгирии давлатӣ барои соҳа дурнамои васеъ фароҳам оварда, парвариши растаниҳои ситрусиро ба яке аз унсурҳои калидии иқтисоди миллӣ табдил медиҳад.

Аз гармхонаҳо то бозори ҷаҳонӣ

Тибқи маълумоти Хадамоти гумрук, дар давоми 11 моҳи соли 2024 Тоҷикистон ба маблағи тақрибан 672 ҳазор доллар беш аз 2 ҳазор тонна лимӯ содир кардааст.

Бо вуҷуди коҳиши ҳаҷми содирот нисбат ба соли 2023, вақте ки ҳаҷми содирот 2,4 ҳазор тоннаро ташкил дода, тақрибан 805 ҳазор доллар даромад гирифта шуд, лимӯҳои Тоҷикистон дар бозорҳои байналмилалӣ ҳамоно талабот доранд.

Кишварҳои асосии харидори ин маҳсулот Қазоқистон, Русия ва Беларус мебошанд.

Ба гуфтаи профессори Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон Саидалӣ Гулов, парвариши растаниҳои ситрусӣ, бахусус лимӯ соҳаи сердаромад буда, метавонад иқтисоди кишварро ба таври назаррас тақвият бахшад. Бо вуҷуди ин, ҳиссаи маҳсулоти ситрусӣ дар ҳаҷми умумии истеҳсолоти кишоварзӣ дар сатҳи 5-6% боқӣ мемонад.

Сурат: Asia-Plus

Технологияҳои нав дар лимӯзорҳо: аз 150 то 500 сентнер аз як гектар

Масоҳати боғҳои ситрусӣ дар Тоҷикистон беш аз 5,3 ҳазор гектарро ташкил медиҳад, ки қисми зиёди онҳоро лимӯзорҳо ташкил медиҳанд. Ҳосилнокии лимӯ ба 150 сентнер аз як гектар мерасад, аммо дар хоҷагиҳои алоҳида, ба туфайли истифодаи навъҳои нав, ки аз ҷониби селексионерони тоҷик таҳия шудаанд, ба 500 сентнер мерасад.

Сермаҳсултарин навъ то ҳол навъи Мейер боқӣ мемонад, ки дар плантасияҳои масоҳаташон беш аз 500 гектар парвариш меёбад.

Дар вилояти Хатлон, бахусус дар ноҳияи Қумсангир лимӯзорҳо дар ҳаёти хонаводаҳои маҳаллӣ ҷойгоҳи муҳим доранд. Дар ин ҷо 90%-и аҳолӣ ба парвариши ситрусҳо машғуланд, ки беш аз 100 гектари онҳоро гармхонаҳо ташкил медиҳанд.

Барои беҳтар намудани истифодаи замин аз усулҳои хандақӣ ва рӯизаминӣ истифода мебаранд, ки ба мутобиқ кардани технолгогияҳо ва шароити иқлим имкон медиҳад. Истифодаи замин дар чунин усулҳо камтарин аст – аз 0,013 то 0,02 гектар.

Сурат: Asia-Plus

Барномаи рушди боғҳо – такони нав барои парвариши растаниҳои ситрусӣ

Дар доираи Барномаи рушди боғдорӣ, токпарварӣ ва ситруспарварӣ барои солҳои 2025-2029, рушди фаъолонаи соҳаи парвариши растаниҳои ситрусӣ пешбинӣ шудааст. Ҷорисозии навъҳои нави гармхонаҳо ва технологияҳо, ки ба афзоиши ҳосилнокӣ  ва иқтидори содирот мусоидат мекунанд, ба нақша гирифта шудааст.

Маблағгузории умумӣ ба барнома 691 млн сомонӣ арзёбӣ мешавад, ки 375 млн сомонии он дар марҳилаи аввал (солҳои 2025-2027) ҷудо карда мешавад.

Тибқи ин барнома, бунёди зиёда аз 113 гектар боғҳои нави ситруспарварӣ ба нақша гирифта шудааст. Ин боғҳо дар вилоятҳои Суғд, Хатлон, ВМКБ ва ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ бунёд мегарданд.

Муттахассисон таъкид мекунанд, ки усулҳои хандақии парвариши ситрусҳо ҳанӯз дар солҳои 30-юми асри гузашта аз ҷониби олимони тоҷик таҳия шуда буданд.

Ба масъалаи минтақабандии навъҳои лимӯ таваҷҷуҳи махсус зоҳир мешавад. Масалан, навъҳои «Вахш» ва «Дӯстӣ» барои ВМКБ тавсия дода шуда, дар Хатлон навъҳои «Вахш» ва «Хатлон» ва дар Суғд – навъҳои «Вахш», «Дӯстӣ» ва «Тоҷикистон» парвариш меёбанд.

Сурат: Барномаи рушди СММ

Иқтидори иқтисодӣ ва содиротӣ

Дар Тоҷикистон солҳои наздик ба 7 ҳазор расонидани ҳаҷми содироти лимӯ ба нақша гирифта шудааст.

Тиҷорати лимӯпарварӣ хеле сердаромад аст. Аз як гектар замин даромаде ба даст оварда мешавад, ки 8-10 маротиба зиёдтар аз дигар зироатҳои мевагӣ мебошад. Ба фермерони навкор тавсия дода мешавад, ки аз қитъаи 10 сотих сар кунанд, ки дар он ҷо метавон то 200 ниҳол шинонд. Аз як дарахт аз 30 то 100 килограмм мева гирифтан мумкин аст.

Бо дастгирии давлат, ҷорӣ намудани технологияҳои муосир ва тамаркуз ба содирот, ситруспарварӣ метавонад ба яке аз соҳаҳои калидии иқтисод табдил ёбад, ки даромади устуворро ҳам барои фермерон ва ҳам барои кишвар таъмин мекунад.

Дар TelegramFacebook ва Instagram бо мо бимонед.