Моҳи шарифи Рамазон ба оҳистагӣ ба охир мерасад. Тибқи иттилои Шӯрои уламо эҳтимол имсол Рамазон 29 рӯз  ва 30-юми март Иди Рамазон  ё Фитр таҷлил шавад. Имшаб, ки рӯзи 27-уми моҳи Рамазон аст, Шаби қадр аст, ки яке аз шабҳои муқаддас дар моҳи Рамазон аст, ки мусулмонон то саҳар ба тоату ибодат машғул мешаванд.

Хонандагони “Азия-Плюс” дар бораи моҳи шарифи Рамазон ҳарфу ҳадиси зиёд шунидаанд, аммо мо ин бор, дар поёни рӯзҳои Рамазон далелҳои ҷолиб ва таърихчаи ин моҳро гирдоварӣ кардем.

 

"Шоҳ"-и моҳҳои қамарӣ

Тақвими мусулмонӣ моҳтобӣ буда, аз 12 моҳ иборат аст ва моҳи 9-ум -Рамазон аз ҳама муқаддас мебошад. Китоби “Қуръон” маҳз дар ҳамин моҳ аз Лавҳи Маҳфуз ба замин ва баъдан қисм-қисм ба пайғамбари Ислом Муҳаммад (с) нозил шуд. Бинобар моҳи Рамазон ба мусулмонон аҳамияти махсус дорад.

 

Рӯзадорӣ дар соатҳои гуногун

Дар ҷаҳон тақрибан 1,6 миллиард мусулмон ҳаст, аммо онҳо ҳангоми Рамазон дар соатҳои гуногун рӯза медоранд. Баъзе мусулмонон аз дигарон бештар рӯза медоранд, ки ин аз макони зиндагӣ ва давомнокии рӯз вобаста аст.

Масалан, кӯтоҳтарин рӯза барои мусулмонони Австралия буда, тақрибан 9 соатро ташкил медиҳад, дар ҳоле ки мусулмонони Шветсия ва Исландия зиёда аз 20 соат рӯза медоранд.

Агар шахси шахси рӯзадор аз кишвари худ ба кишвари дигар сафар кунад, ӯ бояд мувофиқи вақти маҳаллӣ рӯза дорад. Мусулмонони минтақаҳои қутбӣ, ки рӯзҳои дароз доранд, метавонанд ба вақти шаҳри наздиктарин мувофиқат кунанд ё мувофиқи вақти Макка рӯза гиранд.

 

Фарз шудани рӯзаи моҳи Рамазон

Рӯзаи моҳи Рамазон яке аз панҷ рукни дини Ислом мебошад, ки инкори он шахсро аз имон ҷудо мекунад. Дар сӯраи Бақара дар бораи фарз шудани рӯзаи моҳи Рамазон барои ҳама мусулмонон оят нозил шудааст:

“Эй касоне, ки имон овардаед! Барои шумо рӯза лозим карда шуд, чуноне ки бар касоне лозим карда шуд, ки пеш аз шумо буданд, то бошад, ки тақводор шавед!” (Қуръон 2: 183).

Уламои ислом якдилона бар он ақидаанд, ки рӯзаи моҳи Рамазон танҳо пас аз ҳиҷрати пайғамбар Муҳаммад (с) ба Мадина, яъне, андаке пас аз ҷанги Бадр (соли 2-юми ҳиҷрӣ) фарз гардидааст.

То ин дам пайғамбар ва ёронаш дар моҳи Муҳаррам рӯза медоштанд ва мувофиқи маълумоти дигар, ҳар моҳ ду рӯз рӯза медоштанд.

 

Рамазон чӣ маъно дорад?

Дар забони арабӣ рӯза "савм" номида мешавад, ки дар байни мусулмонони тамоми ҷаҳон истифода мешавад. Дар луғати энсиклопедии исломӣ, савм - рӯза, худдорӣ аз хӯрок, нӯшокӣ ва алоқаи ҷинсӣ аз субҳидам то ғуруби офтоб тафсир шудааст.

Калимаи “Рамазон” ҳам аз забони арабӣ гирифта шуда, ба забони тоҷикӣ маънои “гармии сӯзон”, “сӯзанда”, “гарм” ва “тафсон”-ро дорад.

Мувофиқи яке аз тафсирҳо, ин ном дар робита бо ҳолати шахс ҳангоми рӯза гирифта шудааст.

 

Оғоз, раванд ва анҷоми Рамазон

Саршавии моҳи Рамазон:

- Рамазон моҳи нӯҳуми тақвими ҳиҷрии қамарӣ мебошад;

- Рамазон бо дидани ҳилоли нав (моҳи нав) оғоз мешавад;

- Дидани ҳилоли нав аз тарафи шоҳидони боэътимод (одатан аз ҷониби муассисаҳои динӣ ё мақомоти расмии исломӣ) тасдиқ карда мешавад;

- Дар баъзе кишварҳо, барои муайян кардани оғози моҳи Рамазон аз ҳисобҳои астрономӣ истифода мебаранд.

 

Давомнокии моҳи Рамазон:

- Рамазон 29 ё 30 рӯз давом мекунад, вобаста ба он ки ҳилоли моҳи нави Шаввол кай пайдо мешавад;

- Дар тӯли моҳи Рамазон, мусулмонони болиғ ва солим аз субҳидам то ғуруби офтоб рӯза медоранд;

- Рӯза дорӣ худдорӣ аз хӯрдан, нӯшидан ва дигар амалҳоро дар бар мегирад.

Анҷоми моҳи Рамазон:

- Моҳи Рамазон бо дидани ҳилоли моҳи нави Шаввол (моҳи даҳуми тақвими ҳиҷрӣ) ба охир мерасад;

- Рӯзи аввали моҳи Шаввол Иди Фитр (Идул-Фитр) ҷашн гирифта мешавад;

- Ид бо намози махсуси идона оғоз меёбад;

- Мусулмонон дар ин рӯз хурсандӣ мекунанд, хӯрокҳои махсус тайёр мекунанд ва ба якдигар тӯҳфаҳо медиҳанд;

- Закоти фитр (садақаи махсус) пеш аз намози ид дода мешавад.

Аз сабаби он ки тақвими қамарӣ аз тақвими шамсӣ 10-11 рӯз кӯтоҳтар аст, моҳи Рамазон ҳар сол тақрибан 10-11 рӯз пештар меояд ва дар давоми 33 сол тамоми фаслҳои солро дар бар мегирад.

 

Муҳимтарин шаби моҳ

Шаби қадр (Лайлат ал-Қадр) яке аз шабҳои муқаддастарин дар моҳи Рамазон аст. Мувофиқи Қуръон, дар ин шаб Қуръон ба Паёмбар Муҳаммад (с) нозил шуда буд. Дар сураи "Ал-Қадр" гуфта шудааст, ки ибодат дар ин шаб беҳтар аз ибодат дар ҳазор моҳ аст.

Аксари олимони ислом бар он ақидаанд, ки шаби қадр дар яке аз шабҳои тоқи даҳаи охири моҳи Рамазон (шабҳои 21, 23, 25, 27 ё 29) меояд. Бисёр мусулмонон шаби 27-уми Рамазонро ҳамчун шаби қадр қайд мекунанд, аммо дақиқан таърихи он маълум нест.

Дар ин шаб мусулмонон ибодати махсус мекунанд, намози шаб (таҳаҷҷуд) мехонанд, Қуръон тиловат мекунанд ва дуоҳои махсус мегӯянд. Инчунин, бисёриҳо тамоми шабро бедор мемонанд ва ба ибодат машғул мешаванд.

Ҳадисҳо мегӯянд, ки дар ин шаб дуоҳо қабул мешаванд ва гуноҳҳо бахшида мешаванд. Бинобар ин, мусулмонон кӯшиш мекунанд, ки ин фурсатро барои баракат ва бахшиш истифода баранд.

 

Намози махсус - таровеҳ дар Рамазон

Намози таровеҳ намози махсусест, ки танҳо дар моҳи Рамазон баъд аз намози хуфтан хонда мешавад. Ин намоз суннат (на фарз) аст ва яке аз ибодатҳои муҳими моҳи Рамазон ба ҳисоб меравад.

Хусусиятҳои асосии намози таровеҳ:

- Вақти хондан: Баъд аз намози хуфтан то субҳ хонда мешавад, аммо одатан баъд аз хуфтан хонда мешавад.

- Шумораи ракаатҳо: Мувофиқи мазҳаби Ҳанафӣ ин намоз аз 20 ракаат (10 салом) иборат аст.

- Тарзи хондан: Намози таровеҳро метавон ҷамоатан дар масҷид ё танҳо дар хона хонд. Дар масҷидҳо одатан имом Қуръонро дар давоми моҳи Рамазон пурра хатм мекунад.

- Фазилат: Паёмбар Муҳаммад (с) гуфтааст: “Касе, ки моҳи Рамазонро бо имон ва умед ба подоши илоҳӣ бо намози шаб зинда дорад, гуноҳҳои пешинааш бахшида мешаванд”.

- Таърих: Ҳазрати Умар (р) дар замони хилофати худ мусулмононро дар масҷид барои хондани намози таровеҳ ҷамъ кард ва ин суннат то имрӯз идома дорад.

Дар байни ракаатҳои намози таровеҳ, мусулмонон одатан истироҳат мекунанд ва дуо мехонанд. Аз ин рӯ ин намозро "таровеҳ" (истироҳат) номидаанд.

 

Ҷазои дунявӣ барои шикастани рӯза

Дар баъзе кишварҳои исломӣ надоштани рӯза дар Рамазон қонуншиканӣ ҳисобида мешавад ва вайрон кардани рӯза ҷиноят аст, ки барои он ҷарима ва корҳои ҷамъиятӣ пешбинӣ шудааст. Аммо қонунҳо вобаста ба ҳар кишвар фарқ мекунанд:

- Дар кишварҳое мисли Арабистони Саудӣ, Кувайт, Баҳрайн, ва Қатар, хӯрдан, нӯшидан ё сигор кашидан дар ҷойҳои ҷамъиятӣ дар рӯз ҳангоми Рамазон манъ аст ва метавонад ба ҷарима, ҳабс кӯтоҳмуддат ё дигар шаклҳои ҷазо оварад.

- Дар Аморати Муттаҳидаи Араб, нафароне ки дар ҷойҳои ҷамъиятӣ рӯзаро вайрон мекунанд, метавонанд ҷарима шаванд ё ҳабс шаванд.

- Дар Покистон, вайрон кардани рӯза дар ҷойҳои ҷамъиятӣ мувофиқи қонуни маҳбасшавӣ ё ҷаримаро дар бар мегирад.

Аксари ин қонунҳо фақат барои амалҳои ошкоро дар ҷойҳои ҷамъиятӣ татбиқ мешаванд. Дар бисёр кишварҳо истисноҳо барои ғайримусулмонон, мусофирон, кӯдакон, пиронсолон ва онҳое, ки бо сабаби беморӣ ё ҳолатҳои дигар рӯза доштан наметавонанд, мавҷуданд. Дар кишварҳои ғайриисломӣ бо аҳолии мусулмон, чунин қонунҳо одатан татбиқ намешаванд. Риояи Рамазон асосан масъалаи имони шахсӣ буда, танҳо дар баъзе кишварҳо ба сатҳи қонунгузории давлат расидааст.

Дар Telegram, Facebook ва Instagram бо мо бимонед.